Urgentie- en Intensieve Zorgen Psychiatrie

Historiek

Het Vlaamse landschap van de dringende psychiatrische hulpverlening heeft de voorbije decennia belangrijke veranderingen ondergaan. Deze veranderingen zijn in analogie met ontwikkelingen in de Amerikaanse en Europese geestelijke gezondheidszorg. Er is enerzijds een toenemende prevalentie van psychiatrische aanmeldingen in de algemene spoedgevallendiensten, en anderzijds een (aanzet tot) nieuwe organisatie van de dringende psychiatrische hulpverlening.
Psychiatrische urgenties maken ongeveer 5-10% uit van het totale aantal aanmeldingen in de algemene spoedgevallendiensten. Deïnstitutionalisering, vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg en uitbouw van de dringende medische hulpverlening spelen hierbij een rol.
Vanuit de federale overheid werden in 1993 en 2002 pilootprojecten urgentiepsychiatrie opgericht: respectievelijk algemene crisiseenheden en crisiseenheden voor patiënten met middelengebonden stoornissen.
Deze context ging gepaard met een toenemende interesse voor de theorie en praktijk van de urgentiepsychiatrie in Vlaanderen: getuige hiervan de organisatie van het eerste (Brugge, 21 maart 2003) en tweede (Gent, 12 mei 2006) Vlaams Congres Urgentiepsychiatrie, de oprichting van de Vlaamse Vereniging Urgentiepsychiatrie (VVUP; opgericht op 20 januari 2006 en later als sectie ondergebracht binnen de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie).

Missie/doelstellingen

Urgentiepsychiatrie heeft zich ontwikkeld vanuit de organisatie van nazorg in psychiatrische ziekenhuizen, de opvang van patiënten met psychiatrische stoornissen in algemene spoedgevallendiensten, de vermaatschappelijking van de zorg en de crisisinterventie (met nadruk op preventie). De doelgroep van de sectie urgentiepsychiatrie zijn dan ook hulpverleners uit deze verschillende sectoren in de geestelijke gezondheidszorg.
Urgentiepsychiatrie is niet het monopolie van psychiaters maar wordt – in haar uiteenlopende facetten – uitgeoefend door o.a. psychiaters, psychologen, (psychiatrisch) verpleegkundigen en medisch maatschappelijk werkers. De doelgroep van de sectie urgentiepsychiatrie zijn dan ook deze hulpverleners met uiteenlopende professionele achtergrond.
In de urgentiepsychiatrie worden verschillende modellen gehanteerd: ‘fortress model’, ‘gatekeeper model’ en ‘treatment model’. In een ‘fortress model’ zijn de evaluatie en interventie erop gericht enkel die patiënten te identificeren die een gevaar betekenen (voor zichzelf en/of omgeving) en dus een opname vereisen. Het accent ligt op een efficiënte zorgverlening: snelheid van evaluatie en verwijzing. In een ‘gatekeeper model’ wordt kwaliteit van zorgen aan deze efficiëntie gekoppeld. Er gebeurt een grondiger evaluatie met meer aandacht voor diagnostiek. Naast opname voorziet de dienst ook in de begeleiding van patiënten bij de overgang naar ambulante zorgverlening. De triage functie van het ‘fortress model’ en ‘gatekeeper model’ wordt in een ‘treatment model’ aangevuld met de mogelijkheid tot kortdurende behandeling. Doelstelling van de sectie urgentiepsychiatrie is de evaluatie, toepassing, aanpassing en evaluatie van deze verschillende modellen in de Vlaamse context van urgentiepsychiatrie. Een eerste initiatief hiertoe is de ontwikkeling van Vlaamse aanbevelingen voor urgentiepsychiatrische evaluatie.